เล็บมือนาง : เล็บนางนามแม่นี้มีนัย

เล็บมือนางสะอางโฉม
ยามลมโลมกลางฟ้าใส
กิ่งก้านแม้แกว่งไกว
ยังชูช่ออรชร
แรกขาวแล้วพราวผ่าน
สู่แดงฉานไม่หยุดหย่อน
ผีเสื้อ..หมู่ภมร
เข้าจู่จับระยับตา...ฯ

เล็บมือนาง [Rangoon Creeper]
วงศ์ : Combretaceae

          พันธุ์ไม้โบราณดอกหอมของไทย  รู้จักกันดีอย่างน้อยตั้งแต่สมัยกลางยุคกรุงศรีอยุธยามาแล้ว จัดเป็นไม้ไทยในวรรณคดีที่มีการพรรณาถึงดอกเล็บมือนางอยู่หลายเรื่อง ดังปรากฎในลิลิตพระลอว่า..
          "เล็บมือนางนี้ดั่ง    เล็บนาง เรียมนา
ชมม่านนางหวังต่าง        ม่านน้อง
ชมพูสไบบาง                   นุชคลี่ ลางฤา
งามป่านี้ไม้ปล้อง             แปลกปล้องคอศรีฯ

          เล็บมือนางเป็นไม้เลื้อยกลางแจ้ง เถาใหญ่ แข็งแรง สามารถทอดลำต้นเลื้อยพันไม้อื่นไปไกลถึง ๖-๗ เมตร  ลำต้นหรือเถามีเปลือกสีน้ำตาลดำ มักแตกกิ่งแขนงเป็นพุ่มแน่นตามปลายยอด  ใบรูปหอกออกเรียงเป็นแนวขนานไปตามข้อของลำต้น  ดอกหอมจัดในเวลากลางคืน ดอกออกเป็นช่อระย้าย้อยเป็นพุ่มแน่นสวยงาม  แรกบานจะมีสีขาวแล้วแปรเปลี่ยนเป็นสีชมพูอ่อน ครั้นแก่จัดจึงกลายเป็นสีชมพูเข้มและแดง  ในช่อดอกเล็บมือนางแต่ละช่อ จึงมีสีสรรพ์สอดสลับงามจับตาน่าชมยิ่งนัก...